Czarne bociany są już w Polsce – Podczas gdy bociany białe od pokoleń podążają tymi samymi trasami i gniazdują blisko ludzi, ich czarni kuzyni prowadzą o wiele bardziej skryte życie. Rzadkie bociany czarne wybierają gęste lasy zamiast kominów i pól, a ich migracje zmieniają się w sposób, który zaskakuje naukowców. Nowoczesne badania pokazują, że dawniej zimowały w tej samej części Afryki co bociany białe, lecz dziś wybierają inne regiony – przelatują nad Morzem Śródziemnym, a do Polski wracają wcześniej niż kiedyś. Co sprawia, że ich zachowania ewoluują? Jak radzą sobie w coraz cieplejszym klimacie? Odkrywamy sekrety jednego z najbardziej zagadkowych ptaków gniazdujących w Polsce.
Czarne bociany są już w Polsce. Czym różnią się od białych?
Widać zmiany, bowiem jeszcze do niedawna migracje tych dwóch bocianów nie odbiegały od siebie. Bocian czarny podróżował w te same miejsca Afryki, co jego biały krewniak, odlatywał o tej samej porze i podobnie wracał – mniej więcej około 19 marca, na świętego Józefa, jak głosi ludowe porzekadło – czytamy na dobrewiadomości.net
Oba gatunki są blisko spokrewnione – należą do tego samego rodzaju i są jedynymi bocianami gniazdującymi w Polsce. Mimo pokrewieństwa różnice między nimi są spore. Nie tylko w wyglądzie – bocian czarny wygląda jak negatyw bociana białego, choć zachowuje czerwone nogi i dziób oraz czarne lotki. To ptaki znacznie bardziej skryte niż bociany białe. Mówi się o nich, że to bociany leśne, ponieważ żyją w gęstwinie, a nie na wsiach czy w pobliżu ludzkich siedlisk. Nie zakładają gniazd na kominach, słupach, lecz pozostają w lesie.
Przeczytaj także: Najmądrzejsze rasy psów – co wiemy o psiej inteligencji?
Dieta bocianów – co jedzą?
Różnice dotyczą również diety.
- Bocian biały żywi się głównie bezkręgowcami i małymi kręgowcami, jak gryzonie, krety, ryjówki, a także płazy, jaszczurki czy nawet zwierzęta wielkości zająca.
- Bocian czarny to w dużej mierze rybożerca – w niektórych populacjach ryby stanowią nawet 80% jego pożywienia. Dietę uzupełniają gryzonie, owady, ślimaki, skorupiaki i inne bezkręgowce.
Ile bocianów żyje w Polsce?
Pod względem liczebności oba gatunki znacznie się różnią.
- Bocian biały to nadal liczny ptak, choć jego populacja spada – obecnie wynosi niecałe 50 tysięcy par.
- Polska straciła około 10% populacji, czyli ponad 4 tysiące par.
- Największe problemy występują na Podlasiu i w województwie warmińsko-mazurskim.
- Nie jesteśmy już liderem w liczbie bocianów białych na świecie – wyprzedziła nas Hiszpania.
Z kolei bocian czarny to gatunek rzadki.
- Na całym świecie żyje 35-45 tysięcy par, czyli mniej, niż bocianów białych w samej Polsce.
- W naszym kraju jest ich zaledwie 1000-1500 par, czyli czterdzieści razy mniej niż bocianów białych.
Zmiany w migracjach rzadkich bocianów czarnych
Jeszcze do niedawna miejsca zimowania i trasy wędrówek bocianów czarnych były zbliżone do bocianów białych. Sądzono, że zimują w wschodniej i południowej Afryce, aż po RPA, ponieważ stamtąd pochodziło najwięcej informacji.
Nowoczesne nadajniki GPS ujawniły jednak, że większość bocianów czarnych zimuje w zupełnie innych miejscach. Ich główne zimowiska znajdują się w Sahelu i Afryce subsaharyjskiej – w takich krajach jak Czad, Republika Środkowoafrykańska, Sudan, Sudan Południowy, Etiopia i Erytrea.
Bociany czarne latają nad morzem, białe – nie
Bociany białe za wszelką cenę unikają lotu nad Morzem Śródziemnym. Wolą omijać je szerokim łukiem, lecąc przez Synaj, Bliski Wschód i Turcję. Powodem jest wysoki koszt energetyczny lotu nad wodą, gdzie brakuje wznoszących prądów powietrznych.
Bociany czarne są inne – bez problemu pokonują Morze Śródziemne i często lecą prosto, zatrzymując się na Malcie. Trasa przez Półwysep Apeniński, Maltę i Libię jest krótsza, ale wymaga większego wysiłku, ponieważ lot nad wodą wymaga aktywnego machania skrzydłami.
Nie jest do końca jasne, dlaczego bocian czarny lepiej radzi sobie z tym zadaniem niż biały. Może to wynikać z różnic w wielkości, ponieważ bocian czarny jest nieco mniejszy i wydatkuje mniej energii.
Dlaczego bociany czarne wracają wcześniej?
Dawniej bociany czarne wracały do Polski później niż białe. Teraz jednak przylatują wcześniej, co wciąż stanowi zagadkę.
- Bociany białe czekają w Afryce aż do 1 marca, ponieważ gromadzą energię, żywiąc się szarańczą i owadami. W Polsce w lutym i marcu nie znalazłyby wystarczającej ilości pokarmu.
- Bocian czarny, którego głównym pożywieniem są ryby, może wracać wcześniej, jeśli w europejskich wodach nie ma lodu. Oznacza to, że może rozpocząć polowania już pod koniec zimy, co daje mu przewagę nad bocianem białym.
Jedno jest pewne – bociany czarne pozostają tajemniczymi, rzadkimi ptakami, które wciąż skrywają wiele zagadek. Dzięki nowoczesnym badaniom wiemy o nich coraz więcej, ale nadal pozostaje wiele pytań bez odpowiedzi.